نخستین قبرستان مسلمانان ایران درشهرستان گلوگاه

نخستین قبرستان مسلمان ایران درشهرستان گلوگاه

سفید چاه عنوان نخستین قبرستان مسلمانان در ایران اسلامی است که درشرقی‌ترین نقطه استان مازندران و در جنوب شهرگلوگاه واقع شده است.

شرق پرس–  در شرقی ترین نقطه مازندران می توانید عجیب ترین قبرستان ایران را ببینید ، قبرستانی با سنگ های عمودی خاکستری و حکاکی های عجیب وغریب این سنگ ها، عنوان اولین قبرستان مسلمانان ایران را با خود یدک می کشد، که چندی است که سنگ قبرهای جدید و افقی امروزی جایگزین سنگ های عمودی و قدیمی شده است ، بنا بر روایت‌ها، در روستای سفیدچاه رسم بوده است که سنگ قبرمردگان را براساس شغل آنها حکاکی می کردند، از ویژگی‌های متفاوت این گورستان، قرار داشتن سنگ قبرها به حالت عمودی است و برای نشان دادن این‌که هر کدام از مردگان چه شغلی داشته‌اند، ابزار و ادوات شغلی افراد بر روی سنگ‌ها حک می کردند، مثلا شانه نشانه آرایشگر و چکش نشانه یک نجار بود.

و حتی برای آن ‌که مشخص شود دراین قبور زن یا مرد به خاک سپرده شده است نمادهایی وجود دارد.
پس از مرگ آخرین بازمانده‌ سنگ‌تراشان و حکاکان مصیب ‌محله، عمر حکاکی روی سنگ‌ها نیز به پایان رسیده و درگذشتگان جدید روستا، با سنگ های امروزی دفن می شوند.

نخستین قبرستان مسلمین در ایران، قبرستانی عجیب با قدمت ۱۲۰۰ ساله با نقش‌های عجیب‌ روی سنگ‌هایش در روستای سفیدچاه واقع است، قبر ملک بادله حاکم شمال دراین گورستان قرار دارد و همچنبن ابراهیم، منصور و عبدالرحمن سه فرزند امام موسی‌ابن جعفر(ع) و چندین تن از سادات مرعشی که روزگاری در آمل حکومت می‌کردند در سفیدچاه مدفون شده‌اند.

یکی از زیبایی‌های این قبرستان که شهرتی جهانی به آن بخشیده، نقوش به کار رفته در سنگ قبرها است؛ سنگ قبرها درهر منطقه و کشوری تحت تأثیرمعماری و فرهنگ آن منطقه و کشور است مثلا سنگ قبرهای اسپانیا و افریقا دارای قوس‌های هلالی نعل اسبی است که خاص معماری این مناطق است و در جهان اسلام نیز سنگ قبرها دارای اشکال متنوعی است که نمایانگر معماری هر منطقه است. دیگر آنکه خاک این قبرستان از نظر نگهداری اجساد با دیگر خاکها فرق دارد و چندین کارشناس آنرا تایید کردند.
ضریح چوبی امام‌زاده که با گنبد نقره‌گونش در دل این دره زیبا می‌درخشد بنا بر نوشته‌ی کنده‌کاری شده‌اش ۸۴۰ سال قدمت دارد. سفیدچاه که به روایتی قبر حاج جرجیس سفیدجایی، سفیدجا و در روایت‌های دیگر اسپ ِچاه، اسپ ِ تن و روبار نامیده شده در دره‌ای میان کوه‌های هزارجریب از رشته‌کوه همیشه باشکوه البرز، در گلوگاه واقع است . سنگ قبرهای محرابی گورستان تاریخی سفید چاه، دارای تصاویر نمادین ایرانی است که مفاهیم پیچیده زندگی، مرگ و رستاخیز را در خود نشان می دهد. با توجه به قدمت سنگ مزارهای این گورستان به نظر می رسد اساس تأسیس این گورستان به زمان خاکسپاری سادات میرعمادی، سادات مرعشی و دیگر پادشاهان محلی باز می‌گردد.

در گورستان سفید چاه، سنگ مزارها محرابی و صندوقی هستند که هر دو شکل در ایران دارای پیشینه معماری است؛ طرح محراب که اصلاً طرحی متعلق به دوران (میترایسم) است پس از اسلام، از سده چهارم هجری به بعد بر سنگ مزارها حکاکی شد. محراب مکانی است که چه پیش از اسلام و چه پس ازآن، دریچه ای رو به سوی خدا و حقیقت هستی تلقی می شده و کندن تصویر آن بر سنگ قبرها بی ‌ربط نیست.
در سنگ قبرهای محرابی گورستان تاریخی سفید چاه، از نقوش تزیینی به ویژه اسلیمی و هندسی به صورت متقارن، در همه سطوح استفاده شده است و از نظر تنوع به سه دسته تقسیم می شود؛ نقوش اسلیمی، نقش هندسی و نقوش نمادین یا سمبولیک.

 سنگ مزارهای سده دهم و یازدهم افزون بر تزیینات اسلیمی که به طور کامل به صورت متقارن انجام شده از نقوش هندسی نیز برخوردار است و با ظرافت و زیبایی دایره‌های تزیینی و گل‌های چند پر که نماد گردونه خورشید است بر آنها حجاری شده‌اند. قاب بندی حاشیه، پیشانی، طرح طاق نمای سنگ مزارها و نیز شیوه کتیبه نگارهای سده نهم با سده دهم و یازدهم کاملاً متفاوت است و سنگ مزارهای سده سیزدهم و چهاردهم نیز از نظر تزیینات سمبولیک ابزار کار که نشانگر پیشینه متوفی است، از سنگ قبرهای سده‌های پیشین متمایز است. در برخی سنگ قبرها افزون بر نقوش هندسی از عناصر نمادین دیگری مانند آینه، سرو، دو کبوتر، انار و گل انار، خوشید و چلیپا استفاده شده که در ادبیات، عرفان و فلسفه شرق، مفاهیم معنوی پیچیده‌ای دارند.
آینه نماد خود بازبینی و ابزار معرفت حق، سرو نماد جاودانگی و فناناپذیری روح، خورشید نماد خود آگاهی و نور حق، دو کبوتر نمایانگر پیک و قاصد است.
یکی از موارد مهمی که در طول سالیان اخیر مورد توجه و پرسش محققان قرارداشت اساس شکل‌گیری این گورستان عظیم بود. بخش یانه ‌سرجزیی از منطقه کوهستانی هزارجریب است که خسرو انوشیروان پادشاه ساسانی پس از پیروزی در جنگ ((هیاطله)) با کمک اولاد سوخرا ولایات متعددی از جمله هزارجریب را به ((قارن))‌  

 پسر «سوخرا» داد و برای نظم طبرستان نواحی یارکوه (هزارجریب) را به باوندیان سپرد.
ولی داستان نگران کننده تغییر چهره این آثار تاریخی گرانبها است که دستخوش برخی بی اعتنایی ها شده اند.

/انتهای خبر

چاپ